Photo by Josh Gordon on Unsplash
Dat Nederlanders verschillen van welk Zuid-Europees volk dan ook, is zo klaar als een klontje. Daar zijn boeken over volgeschreven en veel grappen over gemaakt. De Coronacrisis die vooral in Spanje en Italië hard heeft toegeslagen en de vraag om hulp van Europa heeft de meningen over het gedrag van de Zuid-Europeaan weer op scherp gezet zoals met de crisis in 2008.
Ik leef in het Zuid-Europese Portugal. Het land waar de regering tot snel inzicht kwam over de pandemie en daarna handelde. De resultaten zijn navenant. De schade is redelijk beperkt.
Volgens mij is er in omstandigheden van schaarste geen sprake meer van verschillen in volksaard. Want waar gebrek heerst gaat een andere knop aan. De overlevingsknop. Alle aangeleerde verschillen vallen weg en leggen de ware aard bloot; ben je flexibel, ben je opportuun, ben je een deler of een verdeler; ben je slachtoffer of werk je je met souplesse uit de omstandigheden omdat je kansen ziet? Tja, wat doe je?
In Portugal boeren de keuterboeren verder in hun zo eigen tempo. Ze leefden altijd al van het land en in grote schaarste. Dus voor hen is er niets veranderd. Het zijn vooral ondernemers en werkeloze stedelingen die een onzeker bestaan tegemoet gaan. De mensen die afhankelijk zijn van anderen voor hun inkomen; de mensen met de grote schulden.
De omstandigheden bepalen of de aard van het beestje zichtbaar wordt of niet. Niet de zon of de grijze lucht of de winter of de zomer. Mijn moeder kon verhalen over mensen bij haar in de Jappenkampen die zichzelf niet meer in de hand hadden en over de vrouwen die door hun innerlijke kracht en wijsheid bleven wie ze altijd al waren. Ze bleven in hun levensrol zoals ik dat noem. En zo is dat nu ook. Hoewel wij via de media worden overspoeld met de drama’s leeft de meerderheid van de Zuid-Europeanen zijn leven zoals ze dat vóór de crisis deden. Misschien met veel minder of met gebrek, maar altijd in hun levensrol.
Hier weten ze bewust of onbewust dat de enige beweging naar de toekomst toe is:
het leven te nemen zoals het vandaag komt.
Ze verzinnen geen verhalen in de zin dat ze hun zorgen niet uitvergroten en naar morgen projecteren. Want wat er morgen is, is altijd onbekend. Dus wat ik nu doe of denk of schrijf, creëert mijn toekomst. Het hebben van onprettige gedachten en de daaraan gekoppelde emoties bepalen dan de dag van morgen. Hoeveel is het mij dan waard om alert te zijn op wat ik denk en zeg?
In Zuid-Europa en Noord-Afrika bestaat het volgende gezegde:
Zo mooi als de nacht.
Wanneer ik die zin lees, voel ik iets heel anders dan bij het lezen van de Nederlandse uitdrukking: zo lelijk als de nacht.
Een woordje is het maar.
Een woordje dat de ware volksaard laat zien en zomaar een blije wereld creëert.
