Zij draagt een waaierende plissérok met een zachtgroen en beige motief. Het zachtbeige topje is van zijde en in de lange ketting zitten alle kleuren van haar kleding. De kledingkeuze kleurt prachtig bij haar teint en rode haar. Haar schoenen die je niet kunt zien zijn slangenleren sandaaltjes met spitse hoge hakken. Hij is gisteren terugkomen van de boring en valt met zijn neus in de boter. Twee weken verlof en meteen het jaarlijkse dorpsfeest mee kunnen vieren. Zijn bruine hoofd steekt af tegen het spierwitte overhemd. Het is 1958. De locatie Lüleburgaz, een Turks dorp met een stoffige hoofdstraat aan de grens met Bulgarije. Want waar exploratieboringen naar olie worden gedaan is hij te vinden. Altijd als eerste ploeg. En waar hij is, is zij en dus mijn zus Patricia en ik.
Het zijn mijn ouders. Vandaag 3 februari is hun trouwdag. 58 Jaar hebben ze samen geleefd tot de dood er tussen kwam. Hoewel ik vermoed dat ze weer zijn herenigd aan de andere kant.
Hun leven samen begon in Indonesië dat in 1941 nog een kolonie was van Nederland. Mijn vader is door een oliemaatschappij uitgezonden naar Nederlands-Indië zoals Indonesië toen genoemd werd. Mijn moeder is daar geboren en getogen.
Het is 19 januari 1942 als mijn toekomstige moeder Els aankomt in Lahat op Sumatra. Haar vader heeft haar met de auto naar Batavia gebracht. De familie woont in Bandoeng dat niet al te ver van Batavia ligt. Het is een prachtige reis door de bergen, langs sawa’s en theetuinen. In de haven neemt ze snel afscheid van haar vader en stapt op de boot naar Tandjong Karang dat op het uiterste punt van Sumatra ligt. Daar neemt ze de trein naar Lahat waar ze gaat trouwen met Kees, de man met wie ze in juni 1941 kennismaakte toen hij in Bandoeng met verlof was. Zes weken maken ze plezier in en rond de stad. Ze zijn verliefd en beloven elkaar nog voor Kerstmis te gaan trouwen.
Ze zullen elkaar maanden niet zien. Er komt een uitgebreide correspondentie op gang. Al schrijvend en lezend leren ze elkaar beter kennen. De brieven die met gemak tien tot vijftien aan beide zijden beschreven luchtpostpapier tellen volgen elkaar in hoog tempo op en gaan vooral over de dagelijkse gebeurtenissen. Het verlangen naar elkaar groeit. De bezigheden van Els in Bandoeng staan in schril contrast met Kees’ leven in de jungle waar 24-7 gezwoegd wordt in de tropische hitte en de oorlogsdreiging van Japan het meest merkbaar is door de beperkte bewegingsvrijheid en de herhalingsoefeningen waar Kees en zijn collega’s voor worden opgeroepen.
Lahat is geen grote plaats, maar heeft wel die allure. Er is een burgelijke stand, een resident en het telt een echt hotel: Hotel Juliana waar Els haar intrek neemt. Het stadje ligt aan de voet van een gebergte. Els leeft in een roes. Het wereldnieuws druppelt binnen en de Japanners komen steeds dichterbij. Ze landen op 24 januari 1942 op Borneo en bezetten als eerste de olievelden van Balikpapan en Bandjarmasin.
Kees krijgt 2 x 24 uur speciaal verlof om te trouwen. Het sobere huwelijk vindt plaats op 3 februari 1942. Na het feest brengen ze de rest van de tijd door in de koele bergen, in Pagar Alam. Daar wordt de basis gelegd voor een leven samen. Bij terugkomst in Hotel Juliana ligt er een brief van de moeder van Els met allerlei adviezen.
… Laat je ook door een bombardement niet van streek brengen, dat staat ons allemaal te wachten.
… En denk erom dat je op de terugweg aan boord een zwempak onder je normale kleding draagt.
… Wees flink en zo optimistisch mogelijk, zonder zorgeloos te worden.
Drie dagen na hun trouwdag vertrekt Els vanaf Lahat naar Java, naar huis. In een overvolle trein met mensen die vluchten en Britse en Australische soldaten uit Singapore dat al in handen van de Japanners is gevallen. Kees blijft achter en gaat terug naar het vliegveld, naar zijn kleine compagnie en pakt zijn taak als bewaker weer op.
Laat in de avond van 7 februari, vier dagen na het geïmproviseerde huwelijk, zit Kees met de andere militairen in de kantine. Rond elf uur vertrekt Kees met een aantal anderen, naar de wacht. Ze bridgen tot middernacht en gaan daarna slapen met een oog open. Nog geen uur later wordt de nachtelijke stilte verscheurd door schoten en schreeuwen. Kees springt van zijn brits af net als de anderen. Ze fluisteren. Niemand verwacht de Japanners nu al. Kees besluit een kijkje te gaan nemen en loopt naar buiten. Zijn ogen moeten wennen aan het duister. Dan ontwaart hij op nog geen vier meter afstand iemand die een loop op hem richt. Voordat hij de volle laag krijgt kan hij nog net zien dat het een Javaan is en geen Japanner. Hij staat nog geen seconde als genageld aan de grond en slaat dan met een klap achterover. Alles suist. Het bloed stroomt. Hij voelt het in zijn helm lopen en dat er in zijn rug ook een gat zit. Hij blijft doodstil liggen. Na een tijdje verstomd het schieten. Ineens. Doodse stilte. Het bloed loopt nu in zijn mond. Hij kan geen geluid uitbrengen.
Kees overleeft het longschot vijf centimeter boven zijn hart en drie en een half jaar ontberingen, ziektes en honger in de Japanse concentratiekampen. Els overleeft de oorlog en de kampen ook. Ze weten niets van elkaar. Pas in januari 1946 komen ze elkaar weer tegen in een repatriëringskamp in Singapore. Ze gaan naar Holland. Els voor het eerst in haar leven, voor hem is het zijn geboortegrond.
De jaren die volgen zijn turbulent, pijnlijk, traumatisch, vol hindernissen en verhuizingen. Ieder jaar wel één. Hun levensvreugde, flexibiliteit en liefde voor elkaar waren onuitputtelijk en het mooie is dat al die ingrediënten erfelijk zijn.
Gefeliciteerd lieve ouders, waar jullie ook mogen zijn, met jullie 81ste huwelijksdag. En omdat ik van jullie geleerd heb dat het leven altijd gevierd moet worden, heffen we het glas. Cin cin!
Wil je meer weten over hun avonturen of gewoon een spannend boek lezen over wereldburgers, lees dan mijn boek Kind van de koloniën.
WIM De Roos
Sprookjes bestaan, zij bewijzen het. ❤️